Gastroskopia, inaczej nazywana jest gastrofiberoskopią (GFS), bądź panendoskopią. Jest to badanie diagnostyczne górnego odcinka przewodu pokarmowego, które polega na wprowadzeniu do niego – przez jamę ustną – endoskopu, czyli elastycznego przewodu ze źródłem światła oraz układem rejestrującym zapis badania. Gastroskopia pozwala na obejrzenie przełyku, żołądka i dwunastnicy, czyli początkowego odcinka jelita cienkiego. Jest to rodzaj badania endoskopowego, czyli badania wewnątrz ciała, poza tym do badań tych zaliczamy również kolonoskopię.
Wiele osób ze schorzeniami górnego odcinka układu pokarmowego zastanawia się, jak wygląda gastroskopia, gastroskopia czy boli oraz ile trwa gastroskopia. We wpisie tym dokładnie odpowiemy na powyższe pytania, ale również na inne, m.in.: o przeciwwskazaniach do gastroskopii, ile kosztuje gastroskopia i od czego uzależniona jest jej cena.
Jak wygląda badanie gastroskopii? Czy owe badanie jest bolesne?
Jak wygląda takie badanie? Na to pytanie chcą znać odpowiedź pacjenci przygotowujący się do badania. Niejednokrotnie z obawami zastanawiają się czy gastroskopia boli oraz ile trwa badanie gastroskopii.
Jak wygląda gastroskopia?
Badanie odbywa się w gabinecie gastroenterologicznym. Pacjent układa się w pozycji leżącej na lewym boku, następnie na zęby zakładany jest specjalny ustnik, na końcu do przewodu pokarmowego wprowadzana jest elastyczna rurka z aparatem poprzez jamę ustną lub otwór nosowy.
Ile trwa gastroskopia?
Badanie to zazwyczaj trwa ok 5-10min, w skrajnych przypadkach może ono trwać do ok 30min. Czas badania uzależniony jest m.in. od jakości współpracy lekarza diagnosty z pacjentem.
Czy gastroskopia boli?
Ta naprawdę badanie to jest zabiegiem teoretycznie bezbolesnym. Najczęściej jednak powoduje dyskomfort w postaci odruchów wymiotnych, bólu gardła, odbijania, a także może powodować wrażenie duszenia się. Aby uczuć tych było jak najmniej najważniejsze jest rozluźnienie, zachowanie spokoju i miarowe oddychanie. Najmniej przyjemnym jest moment przełknięcia rurki z aparatem. Istnieje możliwość znieczulenia miejscowego lidokainą. Po badaniu mogą wystąpić dolegliwości takie jak: ból brzucha, chrypka, ból miejscowy gardła, które jednak szybko mijają.
Przeciwwskazania i wskazania do badania
Tak, jak do każdego badania diagnostycznego, tak również do badania gastroskopii podane są wskazania i przeciwwskazania, które należy zawsze skonsultować z diagnostą wykonującym badanie.
Wskazania do wykonania badania gastroskopii:
- przewlekłe torsje,
- zaburzenia połykania,
- długotrwałe bóle brzucha lub w nadbrzuszu,
- niestrawność, czyli dyspepsja,
- zgaga nie reagująca na leczenie,
- niedokrwistość mogąca symbolizować krwawienia z przewodu pokarmowego,
- dodatni wynik testu na krew utajoną w stolcu,
- ból odczuwany podczas przełykania,
- znaczny spadek masy ciała,
- zespół złego wchłaniania,
- bóle w dołku podsercowym.
Przeciwwskazania do przeprowadzenia badania gastroskopii:
- brak współpracy z pacjentem bądź zbytnie pobudzenie pacjenta,
- choroba niedokrwienna serca,
- zaburzenia rytmu serca,
- obostrzenie niewydolności serca,
- perforacja przewodu pokarmowego,
- zaostrzenie astmy oskrzelowej,
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- tętniak aorty,
- “ostry brzuch”,
- stan po niedawnym zawale.
Często pacjentki ciężarne zastanawiają się czy i u nich może być wykonana gastroskopia. Zdrowa i przebiegająca bez komplikacji ciąża nie jest przeciwwskazaniem do zabiegu. Jeśli ciężarna cierpi na zgagę lub mdłości trzeba zdawać sobie sprawę, że po badaniu na krótki czas dolegliwości mogą się nasilić. Zawsze należy poinformować o ciąży lekarza diagnostę wykonującego badanie.
W jaki sposób przygotować się do gastroskopii?
Aby dobrze znieść gastroskopię i badanie było efektywne należy przestrzegać kilku zasad:
- minimum 6 godzin przed badaniem nie należy jeść,
- minimum 4 godziny przed badaniem nie należy pić,
- 24 godz. przed badaniem (a przynajmniej 12 godzin) posiłki powinny być dietetyczne i lekkostrawne,
- przed badaniem należy wyjąć z jamy ustnej protezę oraz kolczyki,
- jeśli pacjent miał podane znieczulenie miejscowe, po zakończonym badaniu nie powinien on jeść ani pić przez 2 godziny.
Koszty badania gastroskopii
Jakie są ceny badania gastroskopowego? Koszty badania zależne są od miejscowości, w jakim jest wykonana oraz czy przeprowadzone jest samo badanie, pobrane zostały wycinki do badań laboratoryjnych lub czy odbył się jednocześnie zabieg, np. usuwanie polipów. Cena samego badania ze znieczuleniem miejscowym oscyluje w granicach od 170zł do 250zł. Koszt pobrania wycinków do badania to ok 50zł. Zdarza się również gastroskopia w znieczuleniu ogólnym – wtedy koszt to ok 700zł. Gastroskopia z zabiegiem, np. usuwanie polipów (polipektomia) to koszt od 700zł do 900zł.
Istnieje również możliwość wykonania bezpłatnej gastroskopii ze skierowaniem od lekarza ogólnego. Zabieg jest refundowany przez NFZ. Czas oczekiwania na badanie to od kilku do kilkunastu tygodni. W wypadku, gdy jest to wskazane lekarz może wystawić skierowanie pilne – wtedy czas oczekiwania jest krótszy.
Możliwości jakie daje gastroskopia
Możliwości jakie daje gastroskopia to nie tylko badanie, czyli spojrzenie na układ pokarmowy od środka. Gastroskopię wykorzystać można również do zabiegów leczniczych oraz szerszych badań jak pobranie wycinka materiału do badania laboratoryjnego. Dzięki temu już na wczesnym etapie jesteśmy w stanie wykryć oraz leczyć zmiany w przednim odcinku jelita cienkiego. Wśród zastosowań leczniczych gastroskopii wyróżnić można: usuwanie polipów, usuwanie zmian nowotworowych, zamykanie żylaków żołądka oraz przełyku, gastrostomia, koagulacja naczyń, tamowanie krwawień.
Gastroskopia daje ogromne możliwości w leczeniu przełyku, żołądka i dwunastnicy. Należy jednak pamiętać o ryzyku jakie może ze sobą nieść badanie. Generalnie nie jest ono badaniem inwazyjnym, najczęściej występują jedynie uczucia podrażnienia przełyku, czy ból gardła lub krótkotrwały ból brzucha. Jeśli w kilka godzin po gastroskopii pojawią się takie dolegliwości jak: gorączka i nudności utrzymujące się kilka godzin po badaniu, ból brzucha, silny duszący kaszel, problemy z połykaniem, wymioty z obecnością krwi, należy pilnie zgłosić się do lekarza.
Może to oznaczać pojawienie się powikłań takich jak: reakcje alergiczne (najczęściej na znieczulenie), perforacja ściany przełyku, podrażnienie błony śluzowej żołądka, krwawienia po pobraniu wycinków do badania laboratoryjnego. Do większej ilości powikłań naczyniowo – sercowych, zaburzeń oddychania czy udarów mózgu po gastroskopii przyczynia się znieczulenie ogólne podane w trakcie zabiegu lub w stanie sedacji (wyciszenie aktywności układu nerwowego ośrodkowego za pomocą środków farmakologicznych). Dlatego gastroskopię w znieczuleniu ogólnym lub w sedacji wykonuje się wyłącznie w wyjątkowych przypadkach.
Gastroskopia – czy warto?
W powyższym tekście przekonaliśmy się jak wygląda gastroskopia, wypowiedzieliśmy się na temat jak przygotować się do gastroskopii oraz przedstawiliśmy jakie są przeciwwskazania do gastroskopii. Podsumowując, odpowiedzieliśmy na kilka ważnych pytań odnośnie badania gastroskopii. Jedne z nich – najczęściej zadawane to: ile trwa badanie gastroskopii (ok 10-15 minut, w skrajnych przypadkach do pół godziny) oraz czy gastroskopia boli (gastroskopia nie jest badaniem bolesnym – jedynie nieprzyjemnym i dyskomfortowym w odczuciach pacjentów). Badanie jest stosunkowo bezpieczne, a powikłania zdarzają się bardzo rzadko. Najważniejsze, to aby być pozytywnie nastawionym do badania. Istotną kwestią jest współpraca z lekarzem diagnostą wykonującym badanie, aby przebiegło ono szybko, sprawnie i bez komplikacji. Jeśli pacjent czuje dość duży lęk, pomóc może w tej sytuacji miarowe oddychanie, zachowanie spokoju i słuchanie co mówi lekarz. Podczas badania nierzadko w tle puszczana jest muzyka pozwalająca się zrelaksować i skupić na gastroskopii. Lęk przed badaniem nie powinien decydować o tym, czy w konsekwencji będziemy zdrowi czy nie. Mimo niemiłych doznań w trakcie gastroskopii dzięki niej możemy zdiagnozować oraz leczyć choroby górnego odcinka jelita cienkiego. Im szybciej zdecydujemy się na wykonanie badania, tym szybciej będziemy w stanie leczyć schorzenia, a bezzwłocznie zrealizowanie gastroskopii może nawet uratować nam życie.
Źródło:
- Gastroenterologia i hepatologia kliniczna, J.Konturek, Warszawa 2006,
- Endoskopia Przewodu Pokarmowego, B.A.Ziółkowski opracowanie dla Kliniki Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii,
- GASTROENTEROLOGIA Ilustrowany podręcznik, Warszawa 2002, Wydawnictwo Medyczne INFOMED,
- Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego, Berthold Block, Guido Schachschal, Hartmut Schmidt, Warszawa 2007.